De interculturaliteit van pro-life ethiek weerspiegelt de manier waarop verschillende culturen en geloofssystemen samenkomen rondom de kwestie van de beschermwaardigheid van het menselijk leven, met name bij onderwerpen als abortus, euthanasie en bio-ethiek. In de kern benadrukt pro-life ethiek de bescherming en het behoud van leven, met het argument dat het leven begint bij de conceptie en vanaf dat moment bescherming verdient. Hoewel dit perspectief meestal wordt geassocieerd met bepaalde religieuze tradities, zoals het christendom, jodendom en de islam, komt het ook voor in seculiere en inheemse wereldbeelden, die de onderlinge verbondenheid van het leven en de intrinsieke waarde van ieder mens benadrukken.
Bijvoorbeeld in animisme, dat voorkomt bij diverse inheemse en traditionele geloofssystemen, is pro-life ethiek sterk verbonden met het geloof dat alle levende wezens—mensen, dieren, planten en zelfs levenloze objecten—een spirituele essentie bezitten. Het leven wordt gezien als een onderlinge verbondenheid, en het beëindigen van het leven, inclusief door abortus, wordt vaak beschouwd als het verstoren van de natuurlijke balans en harmonie van de wereld.
Verschillende culturen brengen unieke inzichten en variaties in pro-life ethiek, gevormd door hun eigen tradities, wetten en sociale structuren. In veel Aziatische samenlevingen dragen bijvoorbeeld boeddhistische en confucianistische principes bij aan discussies over het leven, waarbij het concept “karma” en morele verantwoordelijkheid voor toekomstige generaties belangrijk zijn. In Afrikaanse culturen kan de nadruk op gemeenschapsleven en de rol van voorouders het pro-life-perspectief beïnvloeden, waarbij het leven wordt geplaatst binnen een bredere sociale en spirituele context. Inheemse culturen in Amerika en Oceanië hanteren vaak een holistische kijk op het leven, verbonden met de natuur, waardoor het pro-life-argument zich uitbreidt tot respect voor alle levende wezens. Laten we de pro-life-positie van verschillende religies en filosofieën bekijken:
1. Oosterse religies/filosofieën*
In het boeddhisme is pro-life ethiek geworteld in het principe van ahimsa (geweldloosheid), wat betekent dat abortus over het algemeen wordt ontmoedigd omdat het het wegnemen van een leven inhoudt. In het sikhisme wordt leven vanaf de conceptie als heilig beschouwd, en abortus wordt meestal afgewezen, in overeenstemming met het sikh-geloof in de goddelijkheid van het leven en het belang van compassie. Het hindoeïsme hecht ook veel waarde aan het leven, met een afwijzing van abortus vanwege het geloof in karma en de heiligheid van de ziel. Het taoïsme benadrukt de heiligheid van al het leven als een integraal onderdeel van de Tao, of de natuurlijke weg. Volgelingen geloven mogelijk dat elk wezen zijn eigen pad en doel heeft, en pleiten voor het behoud van leven om harmonie binnen het universum te handhaven. Dit perspectief bevordert een diep respect voor de natuurlijke processen van leven en dood, en stimuleert compassie en ondersteuning voor zowel het ongeboren kind als de moeder bij het maken van zorgzame keuzes die balans en welzijn bevorderen.
In het confucianisme wordt pro-life ethiek gestuurd door een diep respect voor het leven, familie en maatschappelijke harmonie, hoewel de filosofie zich niet expliciet richt op abortus. Het confucianistische denken benadrukt het belang van kinderlijke gehoorzaamheid, familietraditie en de morele plichten die men heeft tegenover zowel voorouders als toekomstige generaties. Abortus wordt over het algemeen ontmoedigd omdat het de natuurlijke gang van het leven en de afstamming verstoort, die centraal staan in de waarden van het confucianisme.
2. Bij inheemse Amerikaanse / Oceanische filosofieën ***
De inheemse culturen van Amerika en Oceanië, ondanks hun grote diversiteit, delen vaak gemeenschappelijke waarden rond leven, gemeenschap en de natuurlijke wereld. Veel van deze culturen hebben traditioneel pro-life opvattingen, hoewel deze perspectieven vaak complexer en holistischer zijn dan de moderne politieke invulling van de term: beide regio’s benadrukken de collectieve verantwoordelijkheid om leven te koesteren en te beschermen, vooral voor kinderen en kwetsbaren, terwijl ook de rol van vrouwen als levengevers wordt gerespecteerd. Spiritualiteit speelt een sleutelrol, waarbij leven wordt gezien als onderdeel van een groter ecologisch en spiritueel continuüm. Hoewel veel inheemse groepen pro-life opvattingen hebben, zijn deze vaak genuanceerder, waarbij de heiligheid van het leven wordt afgewogen tegen praktische overwegingen van ecologische duurzaamheid, gemeenschappelijk welzijn en spirituele begeleiding.
Inheems Noord-Amerika omarmde een levensbevestigende wereldbeschouwing die de onderlinge verbondenheid tussen mensen, natuur en het heelal diep waardeert. Bijvoorbeeld het concept van “All My Relations” van de First Nations in Noord-Amerika weerspiegelt hun visie dat alle levende wezens met elkaar verbonden zijn en respect en bescherming verdienen. Dit omvat een geloof in de heiligheid van het leven, rentmeesterschap over het land en verantwoordelijkheid tegenover toekomstige generaties. Hun opvattingen over het leven zijn diep geworteld in spirituele overtuigingen, ecologische relaties en gemeenschappelijke verantwoordelijkheden. Ze hebben een holistische kijk op het leven, verbonden met de natuur, en breiden het Pro-life argument vaak uit voorbij het menselijke bestaan om respect voor alle levende wezens te omvatten.
Evenzo benadrukken inheemse culturen in Oceanië, zoals de Māori, ook het zorgen voor het milieu en zijn levensvormen als onderdeel van hun spirituele en culturele plichten, wat vaak resulteert in opvattingen die het leven beschermen.
3. Afrikaanse (pre-christelijke) religies/filosofieën ***
Ook in veel Afrikaanse stamculturen is pro-life ethiek diep geworteld in het gemeenschappelijke en spirituele begrip van het leven, waarbij het individu wordt gezien als onderdeel van een uitgebreid netwerk dat voorouders, de levende gemeenschap en toekomstige generaties omvat. Het leven wordt vanaf de conceptie als heilig beschouwd, omdat het bijdraagt aan de continuïteit van de stam en de voorouderlijke lijn eert. Abortus wordt vaak gezien als een verstoring van deze cyclus en kan verboden of sterk ontmoedigd zijn. De onderlinge verbondenheid van leven, het welzijn van de gemeenschap en spirituele overtuigingen vormen de pro-life houding in deze culturen, waarbij de collectieve verantwoordelijkheid om leven te beschermen en te koesteren wordt benadrukt.
4. Westerse religies ****
In het jodendom is de pro-life positie gebaseerd op het geloof dat het leven een heilig geschenk van God is en dat de mens naar het beeld van God is geschapen (Genesis 1:27). Hoewel de Joodse wet de heiligheid van het leven erkent, hanteert zij ook een genuanceerde benadering. In de Joodse wet (halacha) wordt de foetus beschouwd als een potentieel leven, niet als een volwaardig persoon. De Talmoed leert dat de foetus pas een persoon wordt bij de geboorte, wanneer het hoofd of het grootste deel van het lichaam naar buiten komt (Mishna Ohalot 7:6). Desondanks wordt het potentieel voor leven hoog gewaardeerd. Joodse ethiek benadrukt het belang van het beschermen van het leven, en abortus is over het algemeen verboden.
Het christendom, met name in de katholieke traditie, hanteert een sterke pro-life positie, geworteld in het geloof dat alle mensen naar het beeld van God zijn geschapen (Genesis 1:27). Dit geloof benadrukt de heiligheid en de inherente waardigheid van elk menselijk leven vanaf de conceptie tot de natuurlijke dood. Humanae Vitae, de encycliek van paus Paulus VI, bevestigt dit door te stellen: “Het menselijk leven is heilig: vanaf het begin toont het de scheppende hand van God” (Humanae Vitae, 13). De Catechismus van de Katholieke Kerk onderstreept dit ook en leert dat “het menselijk leven vanaf het ogenblik van de conceptie absoluut gerespecteerd en beschermd moet worden” (KKK 2270). Deze basis vormt de kern van de christelijke pro-life ethiek.
In de islam is de pro-life positie gebaseerd op het geloof in de heiligheid van het leven, dat wordt beschouwd als een heilige verantwoordelijkheid van God. De Koran veroordeelt duidelijk het nemen van leven uit angst voor armoede of ontbering en zegt: “Dood jullie kinderen niet uit angst voor armoede. Wij voorzien in hun behoeften en in de uwe” (Koran 17:31). Abortus is over het algemeen verboden, vooral na 120 dagen zwangerschap, wanneer wordt aangenomen dat de ziel in de foetus komt. Op dit moment wordt abortus beschouwd als hetzelfde als het nemen van een onschuldig leven, wat een grote zonde is.
Een intercultureel dialoog over pro-life ethiek maakt het mogelijk waarden te delen en een dieper begrip te krijgen van de morele betekenis van het leven in verschillende contexten. Hoewel er meningsverschillen kunnen bestaan over specifieke aspecten, zoals het begin van het leven of hoe het beste de rechten van individuen en de gemeenschap kunnen worden afgewogen, bevorderen deze discussies een meer genuanceerde en empathische benadering van complexe ethische kwesties. Door interculturaliteit te omarmen, kan pro-life ethiek zich ontwikkelen tot een meer inclusieve benadering, die niet alleen religieuze en filosofische zorgen behandelt, maar ook sociaal-economische, ecologische en medische factoren die de menselijke waardigheid en het leven in diverse samenlevingen beïnvloeden.
Voor meer details kun je de volgende bronnen raadplegen:
*
Voor meer inzicht in de boeddhistische ethiek met betrekking tot abortus, zie deze academische bespreking. Of bezoek deze Wikipedia-pagina.
Hindoeïstische perspectieven op abortus: Deze bron onderzoekt de verschillende hindoeïstische teksten en leerstellingen over de heiligheid van het leven, en bespreekt hoe de hindoeïstische filosofie over het algemeen tegen abortus is en respect voor het leven benadrukt. U kunt hier meer lezen.
Het menselijk leven in het confucianisme: Dit artikel bespreekt de morele dimensies van het leven vanuit een confucianistisch perspectief. Het benadrukt hoe de confucianistische leer de heiligheid van het leven en familiale verantwoordelijkheden bevordert.
Confucianistische ethiek en leven: Deze bron gaat dieper in op de confucianistische ethiek en hoe deze verband houdt met kwesties rondom het leven en de dood, waarbij het belang van relaties en maatschappelijke harmonie bij het waarderen van het leven wordt benadrukt. Meer details zijn hier beschikbaar (Encyclopedia Britannica).
**
https://firstnationspedagogy.ca/interconnect.html
https://www.resilience.org/stories/2022-11-21/an-indigenous-perspective-on-reconnecting-with-the-land/
https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-94-017-0149-5_17
***
Afrikaanse cultuur en gelegaliseerde abortus: Is het leven nog steeds heilig? – Dit artikel bespreekt de culturele betekenis van het leven in Afrikaanse contexten en de implicaties van abortuswetten.
“Persoonschap” en abortus in de Afrikaanse filosofie – Dit wetenschappelijke artikel onderzoekt filosofische perspectieven op “persoonschap” en de ethische implicaties van abortus in Afrikaanse tradities.
Geen plaats voor abortus in het Afrikaanse (pre-christelijke) traditionele leven – Een verkenning van traditionele Afrikaanse opvattingen over voortplanting en de sociale gevolgen van abortus.
****
https://www.chabad.org/library/article_cdo/aid/529077/jewish/Judaism-and-Abortion.htm
https://www.amazon.de/Pro-Life-Jewish-Matriarchs-Reject-Abortion/dp/1517057116